De Hogeschool Utrecht, Panteia en het Nibud hebben een gezamenlijk rapport geschreven in opdracht van IBO over de maatschappelijke kosten van schulden. Het doel van het onderzoek was om in kaart te brengen welke kosten er ontstaan door schulden en waar die kosten neerslaan. Om dit in beeld te brengen is een literatuurstudie verricht waarmee in kaart is gebracht welke kosten schuldenproblematiek veroorzaakt. Dit leverde in totaal 43 posten op waar schuldenproblematiek kosten veroorzaakt, waar er van 19 posten in beeld kon worden gebracht welke kosten daarmee gemoeid zijn. Dit leidde tot een totaalbedrag van €8,5 miljard. Ruim de helft van dit bedrag ligt bij werkgevers en ontstaat door lagere arbeidsproductiviteit en verzuimkosten. Ook voor oninbare vorderingen en kosten van uitkeringen worden hoge kosten geschat. Het was niet mogelijk om in te schatten welke waarde de 24 ontbrekende posten bij benadering hadden, maar het is duidelijk dat daar ook grote posten als (een deel van de) bijzondere bijstand, gezondheidszorg door specialisten en bijdragen van vrijwilligers en goede doelen bij horen. De belangrijkste conclusie is dan ook dat schuldenproblematiek tot (zeer) substantiële jaarlijkse kosten leidt op heel veel verschillende terreinen.
Onder een berekening van de kosten van schuldenproblematiek ligt bijna onvermijdelijk de hoop dat als de schuldenproblematiek wordt opgelost, al deze kosten worden bespaard. Dit is een illusie. Het wegnemen van schulden betekent niet automatisch dat alle opgevoerde kosten ook verdwijnen. Hier zijn een aantal oorzaken voor te benoemen. Ten eerste kent schuldenproblematiek veel achterliggende oorzaken. Het structureel oplossen van schuldenproblematiek vergt dat de achterliggende oorzaken worden aangepakt, omdat anders het risico ontstaat dat de schuldenproblematiek veranderd in een draaideurprobleem. Ten tweede maken schulden deel uit van een kluwen aan problemen. Het wegnemen van schulden zal er niet per definitie toe leiden dat alle met de schulden samenhangende problemen ook verdwijnen, en dus dat die kosten wegvallen. Ten derde is het van belang om te realiseren dat sommige problemen lang kunnen doorwerken in het leven van mensen. Denk aan mentale problemen die zijn ontstaan door schuldenproblematiek.
Lees het gehele rapport hieronder.
