12% van de huishoudens in Nederland worstelt met betalingsachterstanden. Mensen met schulden blijven daar vaak lang mee rondlopen. Voordat zij om hulp vragen is de schuld meestal al hoog opgelopen. In die periode kunnen allerlei fysieke of psychische klachten ontstaan, die geworteld zijn in schuldenproblematiek. Mensen met schulden herkennen die relatie zelf niet altijd, en daardoor zullen ook de huisarts of praktijkondersteuner geldzorgen niet snel als oorzaak van de klachten zien. Het is belangrijk dat de relatie in die gevallen zichtbaar wordt.
Om huisartsen en praktijkondersteuners te helpen deze problematiek te herkennen en patiënten met schulden te motiveren daarbij hulp te zoeken, is het interventiepakket ‘patiënten met schulden’ ontwikkeld. Met het pakket krijgen de huisarts en praktijkondersteuner materiaal in handen om te signaleren, te bespreken en vooral ook snel en adequaat te verwijzen. Hiermee komen patiënten met geldzorgen mogelijk eerder in beeld van de schuldhulpverlening en worden zij sneller geholpen bij het oplossen van hun schulden.
Het interventiepakket bestaat uit:
- Een leidraad met uitleg voor de huisarts en praktijkondersteuner
- Een leidraad met uitleg voor andere zorgverleners in de eerstelijnszorg
- Materialen voor de wachtkamer: een poster en animatie
- Praatplaat
- Een factsheet om de patiënt toe te sturen
- App afbeelding
- Een e-learning
- Handreiking samenwerken met het sociaal domein
Per onderdeel is kort uitgewerkt wat u met de materialen kunt doen en hoe deze materialen de huisartsenpraktijk ondersteunen.
Leidraad voor de huisarts en praktijkondersteuner
De Leidraad Financiën in de spreekkamer bevat beknopte achtergrondinformatie over hoe huisartsen en praktijkondersteuners patiënten met schulden kunnen helpen. U vindt hierin enkele screenende vragen die u aan uw patiënt kunt stellen om eventuele financiële problemen bespreekbaar te maken, een korte toelichting op schuldhulpverlening en tips over hoe u in uw werkgebied kunt uitzoeken waar de patiënt terecht kan. Uitgebreide informatie is opgenomen in de e-learning.
Leidraad voor andere zorgverleners in de eerstelijnszorg
De Leidraad zorgverleners eerstelijnszorg – patiënten met schulden bevat beknopte achtergrondinformatie over hoe andere zorgverleners in de eerstelijnszorg patiënten met schulden kunnen helpen en het interventiepakket kunnen gebruiken in hun praktijk of werkomgeving. Die praktijk kan heel breed zijn: bijvoorbeeld fysiotherapie- of ergotherapiepraktijken, maar ook de apotheek, de tandartspraktijk, de apotheek of de thuiszorg.
Materialen voor de wachtkamer
Voor de wachtkamer zijn een poster en een animatie ontwikkeld die patiënten attenderen op het belang van praten over financiële problemen. De animatie is te zien in de vorm van een pdf-bestand. Wilt u de animatie in de vorm van een video? Dan kunt u een mail sturen naar Annemarieke van der Veer, u ontvangt dan het MP4 bestand.
De materialen zijn te downloaden door op onderstaande link te klikken:
Praatplaat
Met de praatplaat kan de huisarts of praktijkondersteuner de patiënt uitleg geven over de vicieuze cirkel van geldzorgen en gezondheidsklachten. Zo kunt u uw patiënt motiveren om hulp te vragen bij financiële problemen. Op de achterkant van de praatplaat is ruimte om samen met de patiënt afspraken en doorverwijzingen te noteren. Zorg bij voorkeur voor een warme overdracht door al ter plekke een afspraak te maken en de naam van de hulpverlener te geven.
Factsheet
Bij telefonische of digitale consulten kunt u gebruik maken van de factsheet. Deze biedt de patiënt informatie over waar hij of zij terecht kan.
App afbeelding
Deze afbeelding is speciaal gemaakt voor WhatsApp-berichten. Door de coronacrisis zien veel huisartsen hun patiënten niet meer in de spreekkamer. Zij hebben telefonisch of digitaal contact. De app is bedoeld om patiënten te vertellen dat ze bij hun huisarts terecht kunnen en dat de huisarts kan helpen bij het vinden van hulp bij geldzorgen. Het bericht kan helpen de drempel te verlagen om hulp te vragen. De app kan bijvoorbeeld worden verstuurd wanneer de patiënt bij een digitaal consult heeft verteld dat er geldzorgen zijn of dat er financieel iets speelt.
De e-learning
In de e-learning leren huisartsen en praktijkondersteuners meer over het verband tussen schulden en gezondheid, het signaleren van schulden, het bespreken van schulden met de patiënt en doorverwijzen naar hulp bij schulden. Aan de hand van video’s, oefeningen, theorie en factsheets kunnen medewerkers van de huisartsenpraktijk op een interactieve manier hun kennis over schulden en gezondheid vergroten en toetsen. De e-learning duurt tussen de 45 en 60 minuten en kan in delen worden doorlopen.
Handreiking samenwerken met het sociaal domein
Met het interventiepakket wordt beoogd de samenwerking tussen de huisartsenpraktijk en het sociaal domein te versterken, en de huisartsenpraktijk als vindplaats van schuldenproblematiek te versterken. Wilt u het contact met de gemeente of de lokale aanbieder van schuldhulpverlening gaan versterken? In de publicatie Samenwerken bij schulden krijgt u tips over hoe u de samenwerking tot stand kunt brengen.
Het interventiepakket “Patiënten met schulden” is door Zorggroep Almere en het lectoraat Schulden en Incasso ontwikkeld. Het expertisecentrum gezondheidsverschillen Pharos heeft hierbij advies gegeven. Het pakket is een van de resultaten van het project Financiën in de spreekkamer, dat is gefinancierd met een subsidie van het ministerie van SZW. Het project is afgerond in november 2020.